Disleksi..

İlkokula başlayan disleksili çocuklarda eğitim alabilecek zihinsel gelişim henüz tamamlanmadıgı için okuyamazlar, yazamazlar ve matematiksel işlemleri kavramada zorluk çekerler.
Ancak bu onların zeka düzeylerinde bir sorun olduğunu göstermez. Hatta zeka düzeyi çok yüksek çocuklarda da görülmektedir. Fakat bazen hastalık farkedilmeyebilir.Disleksililer zeka düzeyleri düşük olmadığı gibi özel yeteneklere de sahip olabilirler. Buna önemli kanıt disleksili olduğu bilinen bilim adamları ve sanatçılardır: İzafiyet teorisini ortaya çıkaran büyük bilgin Albert Einstein, kalipso müziğinin kralı Harry Belafonte, büyük mimar, heykeltraş ve Mona Lisa’yı resim dünyasına armağan eden ressam Leonardo da Vinci, İrlandalı yazar Yeats, başta “Düşünen adam”olmak üzere pek çok önemli eserin sahibi heykeltraş Rodin, sinema oyuncusu Tom Crouse, şarkıcı ve sinema oyuncusu Cher disleksili ünlüler arasındadır.

Disleksi’li çocuklarda dikkat bozukluğu da görülür. Bu nedenle bu çocuklara bir uzman tarafından sistemli bir dikkat eğitimi verilmelidir.Sözel, işitsel, görsel eğitim metodları seçilmelidir. Sınav sorularını çabuk okuyamazlar ve cevapları yazamazlar. Bu nedenle bu çocuklara sözlü sınav yapılması daha etkin olur. Çoktan seçmeli sınavlarda (test) daha başarılı olurlar.

DİSLEKSİ TÜRLERİDisleksi doğuştan gelen gelişimsel ve travmaya bağlı disleksi olarak ikiye ayrılır. Doğuştan gelen disleksi doğum öncesi ,doğum sırasında ve doğum sonrası komplikasyonlara bağlı olarak üçe ayrılır. Doğum öncesi disleksiye, yetersiz ve dengesiz beslenme, gebelik sırasında geçirilen enfeksiyonlar ve bilinçsiz ilaç kullanımı etken olabilir.Uzun ve zor doğum plesenta anomalileri doğum sırasında oluşan disleksiye ,doğumdan sonra bebeğin nefes almasındaki gecikme ve geçirdiği ateşli hastalıklar da doğum sonrası oluşan disleksi sebeplerindendir. Kalıtsal etmenlere bağlı olarakda disleksi ortaya çıkabilir.

Beyin Kelimeleri Nasıl Okur ?Beyin üzerinde yapılan çalışmalar normal beyinlerin sağ beyin yarım küresinin sol beyin yarımküresine göre daha küçüktür. Normal bir bireyde beyinin işleyiş şekli şöyledir :

a)Ses birimi üretimi : (sol inferior frontal gyrus) Beyinin bu bölümü sesli veya sessiz olarak kelimeleri seslendirmeye yardımcı olur. Bu bölüm ayrıca kelimeleri oluşturan küçük sesleri analiz eder. Bu bölüm daha çok yeni okumaya başlayanlarda daha aktiftir.

b)Kelime çözümleyiciler : ( sol parieto temporal bölge) Beyinin bu bölümü daha çok yazılı kelimelerin analizini yapar. Bu bölümde kelimeyi oluşturan hece, ses ve harfler uygun bir şekilde seslendirilir.

c)Otomatik Dedektör bulucu : ( sol occipito temporol bölge) Beyinin bu bölümünün görevi kelimelerin otomatik olarak tanınmasını sağlamaktadır. Otomatik bulucu aktive edilir ve okuyucu hızlı bir şekilde kelimeyi algılar. Bu durum disleksilerde daha farklıdır. Sağ beyin yarımküresinin, sol beyin yarımküresine eşit büyüklükte ya da sol beyin yarım küresinin daha küçük olduğunu ortaya koyar. Disleksilerin sol beyin yarımküresindeki farklılıkların bu bozukluğun nedeni olduğu düşünülüyor. Disleksi okuma sorunu, yazmada meydana gelen ve matematiksel işlemlerde meydana gelen işlemler olarak ayrılır ve farklı adlar alır.

• Okuma sorunları reading disorder diğer adıyla Dyslexia
• Yazma sorunu Disgraphia
• Matematiksel işlemlerden kaynaklanan sorunlar dyscalculia terimleri ile adlandırılır.

Disleksi üzerine ilk çalışan nörologlardan Samuel T. ORTON disleksinin sık karşılaşılan özelliklerini şöyle belirlemiştir.

Yazılı kelimeleri öğrenme ve hatırlamada zorluk.

1- b ve d, p ve q harflerini, 6 ve 9 gibi sayıları ters algılama; kelimelerdeki harfleri yada sayıları karışık algılama, ne’yi en; 3’ü E; 12’yi 21 olarak algılamak gibi.
2- Okurken kelime atlamak.
3- Hecelerin seslerini karıştırmak ya da sessiz harflerin yerini değiştirmek, sıklıkla yazımhatası yapmak.
4- Yazı yazmada zorluk.
5- Gecikmiş ya da yetersiz konuşma.
6- Konuşurken anlama en uygun kelimeyi seçmede zorluk.
7- Yön (yukarı, aşağı gibi) ve zaman (önce, sonra, dün, yarın gibi) kavramları konusunda sorunlar.
8- Elleri kullanmada hantallık ve beceriksizlik.

DİSLEKSİ BELİRTİLERDisleksi belirtileri çocuğun yaşına göre değişmekle beraber genel olarak gözlenebilen belirtilerin birkaçı şunlardır:

1. Zeka düzeyleri normal veya normal üstü.
2. Okuma ve yazma becerilerini kazanmada güçlük.
3. Yazıları okunaksızdır.
4. Harfleri ve rakamları ters okur ve yazar. (b-d,6-9, bal-dal ,21 yerine 12 gibi)
5. Ayna yazısı olabilir. Tamamen ters yazma.
6. Sakar olarak isimlendirilirler.
7. Huzursuzdur,konsantrasyonu zayıftır.
8. Dikkati yetersizdir ve erken yorulur.
9. Kısa süreli bellekleri zayıftır,unutkandırlar.
10. Çarpım tablosunu ezberlemede güçlük yaşarlar.
11. Günleri,ayları sırasıyla öğrenmekte zorluk çekerler.
12. Sağını solunu ve yönleri karıştırırlar.
13. Ayakkabı bağlarını bağlamak gibi ince motor hareketlerinde ve topa vurmak,topu yakalamak gibi kaba motor hareketlerinde güçlük çekerler.
14. Performansları günlere göre değişkenlik gösterir.

ÖĞRETMENLER İÇİN ÖNERİLER
Yapılmalı Çok yönlü eğitim metodu seçin: Sözel, işitsel, gösel ve yaşayarak.
 Çocuğun sınıfdaki yeri , tahtanın tam önünde , iyi ışık alacak ve dikkatini yoğunlaştırabileceği bir pozisyonda olmalıdır. Ona yardımcı olabilecek bır arkadaşının yanında oturmasına özen gösterin.
 Özellikle eğitimin başlarında çocuğun özgüvenini geliştirmek amacıyla başarı grafığinin yüksek olmasını sağlayın.

Yapılmamalı Öğrencinizi kesinlikle tembel veya ahmak olarak nitelendirmeyin. Yazılı ödevlerini diğer arkadaşlarınınkiyle kıyaslamayın.Yazılı ödev ve çalısmalarını olumlu bir şekilde değerlendirin. Başırılı ve takdire layık yanlarını bulun ve onu takdir edin.
 İsteksizse sesli okuması için zorlamayın.
 Disleksi çocukların tahtaya yazdıklarınızı defterlerine geçirmelerini beklemeyin.
 Disleksi çocuklar ezber gerektiren sıraları zorlukla öğrenirler. Örneğin çarpım tablosu, ayları, mevsimleri. Öğrenmeleri için zorlamayın.

VELİLER İÇİN ÖNERİLER Çocuğunuzun güçlüklerini okuluna bildirin
 Sınıf öğretmeninden görüşme talep edin.
 Çocuğunuz okuldan gelince ona “Günün nasıl geçti?” diye sormayın. O isterse size anlatır.
 Çocuğunuz eve gelince ödevlerine başlamadan önce ona yiyecek birşeyler hazırlayın ve dinlenmesine fırsat verin.
 Çocuğunuzun rahat çalışabileceği uygun bir yer hazırlayın (televizyondan uzak )
 Sadece başarılarını değil cabalarını da ödüllendirin.