Tıp dilinde, belirgi, yalnızca, nedenleri tek tek açıklanamayan, birlikte rastlanılan bulguları tanımlamakta kullanılır. Dolayısıyla, bu bulgular, altında yatan bir
hastalıkla açıklanabilirse,kuramsal olarak artık sendrom değildir. Buna karşın, eskiden belirgi olarak anılan, ve günümüzde nedenleri bilindiği için hastalık olarak bilinen bir sürü durum, geleneksel sendrom adını korumuştur.
Yunanca'da birlikte koşmak anlamına gelen belirgi, mantıklı bir deyiştir, çünkü yukarıda da açıklandığı gibi, sendrom, tanımı gereği birtakım bulguların birlikte olmasından kaynaklanır. Hastalığın oluşumunun (patofizyoloji) açıklanamadığı durumlarda en çok kullanılır.
Bir sürü belirgi, adını onu ilk bulan doktordan almıştır (bunlara eponim belirgiler denir). Böyle olmadığı durumlarda ise, adlarını genellikle coğrafi yer adlarından almışlardır.
Belirgiler ve bulguları.
Bir duruma belirgi denilebilmesi için, tanımı gereği, bir takım bulguların ortada olması gerekmektedir. Bu bulgular büyük bulgular ve küçük bulgular olarak ikiye ayrılır. Çoğu durumda, bulguların tümüne bir arada rastlanmaz. Bundan dolayı, kimi özgü belirgilerin tanısının konulabilmesi için, tıbbi yetkelerce belirlenen belirli bir sayıda büyük ve küçük bulguların o kişide bulunması gerekmektedir.
Belirginin öğeleri olan büyük ve küçük bulguların aksine, kimi bağlantılı durumlara da o sendromu olan kişide, olmayana göre daha çok sıklıkta rastlanabilir. Sayımlama yönünden bir belirgi ile bağlantılı olduğu durum arasında sayısal bir ilişki olsa da, aralarındaki bağıntının nedeni açık değildir. Örnek olarak Down sendromu gösterilebilir. Down sendromu olan kişiler, belirginin tipik bulgularının yanında, ayrıca lösemi, lenfoma, Alzheimer, şeker hastalığı, ve tiroid hastalıklarına yakalanmaya topluma göre daha yatkındırlar. Bu bağıntının bilinmesi, bulguların bilinmesi kadar önemlidir, çünkü doktorlar Down sendromu olan bir hastada bu durumları tarayıp, kimilerini önleyebilir ya da durumun ağırlığını yatıştırabilir.
Bir duruma belirgi denilebilmesi için, tanımı gereği, bir takım bulguların ortada olması gerekmektedir. Bu bulgular büyük bulgular ve küçük bulgular olarak ikiye ayrılır. Çoğu durumda, bulguların tümüne bir arada rastlanmaz. Bundan dolayı, kimi özgü belirgilerin tanısının konulabilmesi için, tıbbi yetkelerce belirlenen belirli bir sayıda büyük ve küçük bulguların o kişide bulunması gerekmektedir.
Belirginin öğeleri olan büyük ve küçük bulguların aksine, kimi bağlantılı durumlara da o sendromu olan kişide, olmayana göre daha çok sıklıkta rastlanabilir. Sayımlama yönünden bir belirgi ile bağlantılı olduğu durum arasında sayısal bir ilişki olsa da, aralarındaki bağıntının nedeni açık değildir. Örnek olarak Down sendromu gösterilebilir. Down sendromu olan kişiler, belirginin tipik bulgularının yanında, ayrıca lösemi, lenfoma, Alzheimer, şeker hastalığı, ve tiroid hastalıklarına yakalanmaya topluma göre daha yatkındırlar. Bu bağıntının bilinmesi, bulguların bilinmesi kadar önemlidir, çünkü doktorlar Down sendromu olan bir hastada bu durumları tarayıp, kimilerini önleyebilir ya da durumun ağırlığını yatıştırabilir.
İki özel belirgi
1970'li yılların sonlarında ortaya çıkan edinilmiş bağışıklık yetersizliği belirgisinin (EBEB, ing. AIDS), başlarda bir belirgi olarak nitelendirilmesinin nedeni, günümüze değin bulunan bir sürü bağışıklık yetmezliği olgularının aksine, bu olgunun doğuştan gelen bir yapım-yıkım düzensizlikleri ya da kan hastalıkları ulamına girmemesiydi.
AIDS, başlarda, yalnızca eşcinsellerde görüldüğünden "eşcinsellikle ilgili bağışıklık hastalığı" olarak nitelendiriliyordu. Ancak birkaç yıl sonra heteroseksüel insanlarda da görülmeye başlandı. Bunun da birkaç yıl ardından, EBEB'e neden olan HIV (insan bağışılık yetmezliği virüsü) keşfedildi, ve bu gizemli "belirgi" de çözümlenmiş oldu.
Ağır iveğen solunum sendromu (ing. SARS) da daha yakın yıllarda yaşanmış bir örnektir. Başlarda nedeni bilinmeyen, solunum güçlüğü olarak ortaya çıkan "sendroma", daha sonraları, bir koronavirüsün neden olduğu saptanmıştır.
1970'li yılların sonlarında ortaya çıkan edinilmiş bağışıklık yetersizliği belirgisinin (EBEB, ing. AIDS), başlarda bir belirgi olarak nitelendirilmesinin nedeni, günümüze değin bulunan bir sürü bağışıklık yetmezliği olgularının aksine, bu olgunun doğuştan gelen bir yapım-yıkım düzensizlikleri ya da kan hastalıkları ulamına girmemesiydi.
AIDS, başlarda, yalnızca eşcinsellerde görüldüğünden "eşcinsellikle ilgili bağışıklık hastalığı" olarak nitelendiriliyordu. Ancak birkaç yıl sonra heteroseksüel insanlarda da görülmeye başlandı. Bunun da birkaç yıl ardından, EBEB'e neden olan HIV (insan bağışılık yetmezliği virüsü) keşfedildi, ve bu gizemli "belirgi" de çözümlenmiş oldu.
Ağır iveğen solunum sendromu (ing. SARS) da daha yakın yıllarda yaşanmış bir örnektir. Başlarda nedeni bilinmeyen, solunum güçlüğü olarak ortaya çıkan "sendroma", daha sonraları, bir koronavirüsün neden olduğu saptanmıştır.
Sendromların 2 alt kategorisi vardır. Bunlar;
1- Hastalıklı Sendromları,
2- Psikolojik Sendromlar.
Başlıca sendromlar şöyle;
- Aagenaes sendromu
- AIDS
- Amok
- Angelman Sendromu
- Asperger sendromu
- Bernard-Soulier sendromu
- Brugada sendromu
- Crush sendromu
- Cushing sendromu
- Donohue sendromu
- Down sendromu
- Edwards sendromu
- Erdheim Chester hastalığı
- Frajil X sendromu
- Horner sendromu
- Hunter sendromu
- Huzursuz bacak sendromu
- Karpal tünel sendromu
- Kazanılmış başarısızlık sendromu (psikoloji)
- Kaçış Sendromu Hastalığı
- Kedi miyavlaması sendromu
- Klinefelter sendromu
- Korsakov sendromu
- Kuvad sendromu
- Landau-Kleffner sendromu
- Marfan sendromu
- Morquio sendromu
- Orta yaş krizi
- Premenstrüel sendrom
- Rett sendromu
- Sjögren-Larsson sendromu
- Stockholm sendromu
- Televizyon bağımlılığı
- Turner sendromu
- Wernicke Korsakoff sendromu
- Wolfram sendromu
- Zollinger Ellison Sendromu
- Şiddetli akut solunum yolu sendromu
Kromozom Anomalileri:
- Anöplodi
- Edwards sendromu
- Kedi miyavlaması sendromu
- Klinefelter sendromu
- Şablon:Kromozomal anomaliler
- Trizomi
- Turner sendromu
***Yukarıda adı geçen sendromlara daha sonraki konularımızda ayrıntılarıyla ele alacağız.***
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder